คำแนะนำการปฏิบัติงานมาตรฐานสำหรับห้องทดสอบอุณหภูมิและความชื้นคงที่ (ใช้สำหรับห้องปฏิบัติการวิจัย ควบคุมคุณภาพ และห้องปฏิบัติการภายนอก)

วัตถุประสงค์
เพื่อให้มั่นใจว่าห้องทดสอบอุณหภูมิและความชื้นคงที่ (ต่อไปนี้เรียกว่า “ห้องทดสอบ”) มีความสมบูรณ์ในด้านไฟฟ้า เครื่องกล และอุณหภูมิ/ความชื้น รวมถึงปฏิบัติตามขั้นตอนมาตรฐาน เพื่อลดอัตราการเกิดความผิดปกติและอุบัติเหตุ จึงจัดทำคำแนะนำนี้ขึ้น โดยใช้กับห้องทดสอบทุกประเภท ทั้งแบบโปรแกรมได้ จุดเดียว และแบบเดินเข้าได้ ไม่ว่าจะเป็นของใหม่ กำลังใช้งาน หรือเพิ่งย้ายมา

ขอบเขตการใช้งาน
2.1 อุณหภูมิ: –70 °C ถึง +180 °C
2.2 ความชื้นสัมพัทธ์: 20 %RH ถึง 98 %RH
2.3 น้ำหนักบรรทุกสูงสุด: ไม่เกิน 80 % ของค่าที่ระบุบนป้ายเครื่อง
2.4 การใช้งาน: การทดสอบความน่าเชื่อถือในห้องอุตสาหกรรมอิเล็กทรอนิกส์ ยานยนต์ อากาศยาน ผลิตภัณฑ์ชีวการแพทย์ อาหาร และเคมีภัณฑ์ ฯลฯ
มาตรฐานอ้างอิง
GB/T 2423.1-2008 การทดสอบสภาพแวดล้อมสำหรับผลิตภัณฑ์ไฟฟ้า – ส่วน 2: วิธีทดสอบ – ทดสอบ A: ความเย็น
GB/T 2423.2-2008 ความร้อนแห้ง
GB/T 2423.3-2016 ความร้อนชื้นคงที่
GB/T 5170.2-2016 วิธีตรวจสอบอุปกรณ์ทดสอบสภาพแวดล้อม – ทดสอบแบบผสมอุณหภูมิ/ความชื้น
GB 4793.1-2007 ข้อกำหนดความปลอดภัยสำหรับเครื่องมือวัดและห้องปฏิบัติการ
ISO/IEC 17025:2017 ข้อกำหนดทั่วไปเกี่ยวกับความสามารถของห้องปฏิบัติการทดสอบและสอบเทียบ
คุณสมบัติบุคลากร
4.1 ผู้ปฏิบัติงานต้องถือ “ใบรับรองการปฏิบัติงานเครื่องมือห้องปฏิบัติการ” และผ่านการฝึกอบรมซ้ำประจำปี
4.2 ผู้รับผิดชอบเครื่องมือต้องมีใบอนุญาตช่างไฟฟ้าแรงต่ำ หรือคุณสมบัติเทียบเท่า
4.3 นักศึกษาฝึกงานเข้าพื้นที่ได้เฉพาะเมื่อมีผู้ได้รับใบรับรองควบคุมตลอดเวลา
การติดตั้งและตำแหน่งตั้งเครื่อง
5.1 การเลือกสถานที่
a) พื้นรับน้ำหนัก ≥ 500 kg/m²; ความเรียบ ≤ 3 mm/m
b) อุณหภูมิรอบ 15–30 °C; ความชื้น ≤ 75 %RH; ไม่โดนแสงแดดตรง
c) ห่างจากแหล่งสั่นสะเทือน สนามแม่เหล็กแรงสูง และสารไวไฟ/ระเบิด/กัดกร่อน/กัมมันตภาพรังสี
d) เว้นระยะ ≥ 80 cm รอบตัวเครื่อง และ ≥ 100 cm ด้านบน
5.2 การต่อไฟฟ้า
a) ใช้เบรกเกอร์เฉพาะตัวพร้อม RCCB; ค่าความต้านดิน ≤ 4 Ω
b) แรงดันไฟฟ้าผันแปร ≤ ±10 %; ความถี่ 50 Hz ± 0.5 Hz
c) ห้ามต่อสายขณะมีไฟ; ใช้หัวต่อแบบหนีบพร้อมฉนวน
d) สายภายนอกต้องร้อยท่อคอรูเก็ตทนความร้อน วางในช่องรางด้านขวาของรูสาย; ห้ามพันหรือบีบ
5.3 การขนย้ายและการพักเครื่อง
a) มุมเอียง ≤ 45°; ห้ามกลับคว่ำหรือนอน
b) วางนิ่ง ≥ 24 ชม. ก่อนเปิดไฟ เพื่อให้น้ำมันเข้าคอมเพรสเซอร์
c) ถอนสลักการขนส่ง; ตรวจเอวาโปรเรเตอร์ ฮิวมิดิไฟเออร์ และใบพัดลมไม่เคลื่อน
รายการตรวจก่อนเปิดเครื่อง (ทุกวัน)
□ ไฟฟ้า สายดิน สวิตช์ฉุกเฉิน ปกติ
□ ระดับน้ำในถัง 1/2–2/3; น้ำกลั่น (ความต้านไฟฟ้า ≤ 5 µS/cm)
□ ผ้าชุบน้ำวัดความชื้นสะอาด ชื้น ไม่มีตะกรัน
□ ไม่มีเครื่องมือหรือตัวอย่างหลงเหลือ
□ ซีลประตูไม่ฉีก ไม่หลุด
□ บันทึกและลงชื่อ
กฎการวางตัวอย่าง
7.1 ปริมาณตัวอย่างรวม ≤ 1/3 ของปริมาตรห้อง; น้ำหนักรวม ≤ 80 % ของค่ารับน้ำหนัก
7.2 ช่องอากาศระหว่างตัวอย่าง ≥ 5 cm; ห้ามบังช่องลมและเซ็นเซอร์
7.3 ตัวอย่างของเหลวต้องปิดสนิท; ภาชนะสุญญากาศต้องเว้นช่องขยายตัว
7.4 ตัวอย่างชีวภาพใช้ภาชนะรองสองชั้นตาม UN 2814
7.5 ภาระความร้อน ≥ 500 W ต้องขออนุมัติเป็นลายลักษณ์อักษรและคำนวณความสมดุลความร้อนใหม่
ข้อกำหนดความปลอดภัยขณะเดินเครื่อง
8.1 ห้ามเปิดประตูระหว่างเดินเครื่อง หากจำเป็นต้องหยิบตัวอย่างกลางการทดสอบ:
a) สวมถุงมือกันความร้อนและแว่นตากัน fog
b) ตรวจให้ T ≤ 60 °C และ RH ≤ 60 %RH ภายในห้อง
c) หยุดเครื่องก่อน; เปิดประตูรอบแรก 10 มม. เพื่อปลดความดัน จึงเปิดเต็ม
d) เปิดประตู ≤ 30 วินาที และบันทึก
8.2 ห้ามแตะใบพัดลม ฮีตเตอร์ หรืออิเล็กโทรดให้ความชื้นขณะเดินเครื่อง
8.3 ได้ยินเสียงผิดปกติ กลิ่นไหม้ หรือควัน ให้กดปุ่มฉุกเฉินทันที และปฏิบัติตาม “บัตรตอบโต้เหตุฉุกเฉิน”
การตั้งโปรแกรมและการตรวจสอบ
9.1 ระบบสองคน: คนหนึ่งป้อน อีกคนตรวจ
9.2 อัตราเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิ ≤ 1 °C/นาที (เว้นแต่ระบุ); ความชื้น ≤ 5 %RH/นาที เพื่อป้องกันการเกิดฝ้า
9.3 รันโปรไฟล์ใหม่ครั้งแรกต้องตรวจสอบห้องเปล่า; บันทึกค่าเบี่ยงเบน 9 จุด (มุม 8 + กลาง) ผ่านจึงใส่ตัวอย่าง
9.4 กราฟการทดสอทั้งหมดและบันทึกอลามเก็บไฟล์อิเล็กทรอนิกส์ ≥ 10 ปี เพื่อการตรวจสอบย้อนหลัง
การบำรุงรักษาและการตรวจกลางปี
10.1 ประจำวัน
a) เช็ดผนังใน; ล้างน้ำตกค้าง
b) ล้างครีบคอนเดนเซอร์ (ลมอัด ≤ 0.3 MPa)
c) สอบเทียบเซ็นเซอร์ T/RH เทียบมาตรฐาน (±0.3 °C / ±2 %RH)
d) ตรวจเวลาตัดไฟรั่ว (≤ 30 มิลลิวินาที)
10.2 บำรุงประจำปี
a) เปลี่ยนน้ำมันเครื่อง ไส้กรองดรายเออร์ ผ้าชุบน้ำ
b) ตรวจวาล์วนิรภัย ป้องกันความร้อนเกิน ป้องกันน้ำต่ำ
c) ขอใบรับรองสอบเทียบจากหน่วยงานที่ได้รับการรับรอง CNAS
10.3 รหัสอลามทั่วไป
ERR01 ไฟฟ้าไม่ตรงเฟส – ตรวจรีเลย์เฟส
ERR02 ร้อนเกิน – ตรวจ SSR และพัดลม
ERR03 ฮิวมิดิไฟเออร์ผิดปกติ – ตรวจระดับน้ำ/ตะกรัน
ERR04 แรงดันคอนเดนเซอร์สูง – ล้างคอนเดนเซอร์/ตรวจอุณหภูมิรอบ
การตอบโต้เหตุฉุกเฉิน
11.1 ไฟฟ้าดูด: ตัดไฟให้พ้น ทำ CPR โทร 1669 (หรือ 120)
11.2 ลวกความร้อน: ล้างน้ำไหล ≥ 15 นาที พันแผ้นสะอาด ส่งโรงพยาบาล
11.3 น้ำยาทำความเย็นรั่ว: เปิดระบบระบายอากาศ อพยพบุคคล สวมหน้ากากอากาศบวก ติดต่อผู้รับกำจัดที่ได้รับใบอนุญาต
11.4 ไฟไหม้: ใช้ถังดับเพลิง CO₂ ห้ามใช้น้ำ; กดอลามไฟและปฏิบัติตามแผนอพยพ
การบันทึกและการติดตามย้อนหลัง
12.1 บันทึกดิบต้องมี: รหัสเครื่อง ชื่อโปรแกรม รหัสตัวอย่าง เวลาเริ่ม/จบ ค่าตั้ง/จริง T/RH จำนวนครั้งเปิดประตู ความผิดปกติ ลายเซ็นผู้ปฏิบัติ/ตรวจสอบ
12.2 เก็บไฟล์อิเล็กทรอนิกส์แบบแก้ไขไม่ได้ใน LIMS ตาม FDA 21 CFR Part 11
12.3 เก็บบันทึก ≥ 5 ปีหลังเครื่องปลดประจำการ เพื่อติดตามทั้งวงจรชีวิต
การฝึกอบรมและการประเมิน
13.1 พนักงานใหม่ต้องอบรมทฤษฎี ≥ 4 ชม. ภายในหนึ่งสัปดาห์ ครอบคลุมคำแนะนำนี้ ความปลอดภัยไฟฟ้า และความเข้ากันได้ของสารเคมี
13.2 สอบปฏิบัติ: ห้องเปล่าขึ้นจาก 30 °C → 85 °C, 85 %RH สอบเทียบสามจุดหลังคงตัว ผ่านหากค่าเบี่ยงเบนอยู่ในเกณฑ์และไม่อลาม
13.3 ฝึกซ้ำประจำปี: ทบทวน ≥ 2 กรณีความผิดปกติ ซ้อมฉุกเฉิน ≥ 1 ครั้ง คะแนนผ่าน ≥ 90 %
ข้อปฏิบัติเพิ่มเติม
14.1 ฝ่ายบริหารเครื่องมือห้องปฏิบัติการเป็นผู้ชี้แจงคำแนะนำนี้ และทบทวนทุกปี
14.2 ทบทวนทันทีเมื่อมาตรฐานเปลี่ยน อัปเกรดเครื่อง หรือเกิดอุบัติเหตุ พร้อมฝึกอบรมใหม่
14.3 มีผลตั้งแต่วันที่อนุมัติ ยกเลิก “ขั้นตอนการปฏิบัติงานห้องทดสอบอุณหภูมิและความชื้นคงที่” (เอกสารหมายเลข QP-23-2018)